با وجود اینکه اکثر مردم تصور می کنند که آهک تنها در صنایع ساختمانی کاربرد دارد ، ولی در واقع این محصول در صنایع غذایی نیز مصرف می شود. آهکی که در کارخانه های قند و شکر کاربرد دارد ، نوعی آهک فراوری شده به نام آهک هیدراته است. آهک در فرایند تصفیه شربت قند به دست آمده از نیشکر و چغندر قند کاربرد دارد. برای این منظور ، چغندر قند به قطعات کوچک تری تقسیم بندی شده و از میان یک دیافراگم عبور داده می شود تا شربت قند آن استخراج گردد. سپس آهک هیدراته چرب (پر کلسیم) ، در پروسه تولید به آن افزوده می شود.
دلیل استفاده از آهک در صنایع قند سازی
البته آهک باید پس از انجام وظایف خود از قند خارج شود زیرا برای سلامت انسان زیان بار است. به همین جهت در مرحله بعدی ، شربت قند تا دمای جوش حرارت داده می شود. این دما که برای رساندن شربت به حالت اشباع مناسب است سبب ته نشینی ناخالصی های آن شده و آهک نیز به صورت کریستال از آن جدا می شود. شربت حرارت دیده را سپس به مخازن شفاف سازی می فرستند تا به صورت جامد درآید.
تهیه آب آهک در صنایع قند سازی
از آهک هیدراته با خلوص بالا در صنعت تولید و تصفیه قند و شکر به منظور تصحیح pH و کمک به فولیکولاسیون در فرایند سفید سازی قند استفاده می شود. آب آهک تهیه شده در کارخانجات قند باید از نظر شیمیایی ، فیزیکی و ویژگی های مورفولوژیکی دارای استاندارد های مشخصی باشد. موارد با اهمیت در تهیه آب آهک برای تصفیه قند و شکر عبارتند از تجزیه شیمیایی ، واکنش پذیری ، اندازه ذرات ، پوشش دهندگی و روش شکفته سازی آهک هیدراته از آهک زنده.
آهک زنی به شربت خام نیشکر (Liminig of cane juice)
با توجه به ناخالصیهای موجود در شربت خام نیشکر،یکی از راه های جدا سازی این مواد از روش آهک زنی است. در اثر آهک زنی که به صورت افزودن شیر آهک انجام می شود، ضمن خنثی شدن حالت اسیدی شربت،بسیاری از ناخالصیها، آماده رسوب کردن می شوند. در برخی از کارخانه ها به جای مقداری از آهک و یا کل آن از منیزیم یا ترکیبات منیزیم و در برخی موارد از ساکارات برای تصفیه شربت خام استفاده می شود.
روشهای آهک زنی نیز متفاوت است و آهک زنی به صورت سرد،گرم،آهک زنی مرحله به مرحله و دو بار گرم کردن (fractional Liming and double heating)انجام می گیرد، اما به نظر می رسد روش آهک زنی سرد (cold liming)در این مورد مناسب تر باشد. مقدار شیر آهک مصرفی برای آهک زنی به شربت خام نیشکر،بسیار کمتر از آهک مصرفی برای شربت خام چغندر قند است.
علت آن است که میزان قند انورت در شربت خام نیشکر بالا است و اگر در شربت پس از آهک زنی،آهک اضافی باقی بماند با قندهای انورت واکنش داده و ایجاد نمکهای محلول می کند که در افزایش رنگ و ویسکوزیته شربت مؤثر هستند و از طرف دیگر چنانچه دمای چنین شربتی بالا رود وجود حالت قلیایی زیاد، موجب تشدید انورسیون در شربت نیز می شود. به همین دلیل مقدار شیر آهک که با بومه حدود ۱۵تهیه می شود،در حدی به شربت خام زده می شود که ph شربت را از حدود ۵.۴ -۵.۲ به حدود ۸.۵-۸ برساند وph بالاتر نرود.
در روش آهک زنی سرد، پس از افزودن شیر آهک به شربت حدود ۱۵تا۲۰ دقیقه زمان داده می شود سپس شربت را با عبور دادن از مبدلهای حرارتی به دمای حدود ۱۰۷-۱۰۴ درجه سانتیگراد می رسانند و به قسمت ته نشین سازی ناخالصیها منتقل می کنند.گرم کردن شربت،ویسکوزیته آنرا کاهش داده و موجب تسریع ته نشینی ناخالصیهامی شود.
آیا استفاده از آهک در فرآیند تولید شکر برای سلامتی مضر است ؟